Duygular ve Performans: Olumsuz Duygular

Performansı olumsuz etkileyen pek çok duygu vardır. Özellikle performans sorunları yaşayan kişilere baktığımızda, performans psikolojisinde temel olarak üzerinde çalışılan ve performansın büyük ölçüde düşüşüne neden olabilen olumsuz duygulanımlar şu şekilde:

Korku: Sıklıkla kişi içinde bulunduğu genel ya da spesifik durum içinde kontrolü olmadığına inandığında ya da kontrolü tamamen/kısmen yitirdiğinde, ya da davranışlarının sonuçlarının tam olarak nasıl olacağından emin olamadığı durumlarda ortaya çıkan olumsuz bir duygulanımdır.


Kaygı: Belirsizliğin yoğun olduğu, sonucun kestirilemez olduğu, baskının ve beklentinin yoğun olduğu, gereken beceriler konusunda eksiklik hissedilen ya da kişinin tehdit algısının yüksek olduğu durumlarda yaşanan olumsuz bir duygulanımdır.

Öfke: Sözel ya da davranışsal saldırı ile sonuçlanan duygu ifade biçimidir. Bazı diğer duygular (hayal kırıklığı, korku, aşağılanma, yetersizlik vb.) kişi tarafından ifade edilemediğinde ya da farkına varılmadığında ortaya çıkan ve performansı olumsuz olarak etkileyen bir duygulanımdır.

Hayalkırılığı: Sıklıkla performansın çevresel ya da içsel nedenlerle istenen şekillerde ortaya koyulamadığında oluşan bir duygulanımdır. Düşük performans sonrası düşünceleri de etkileyerek genellemelere neden olabileceğinden özellikle performans sergileyen kişinin özgüvenine karşı tehdit oluşturabilen bir duygulanımdır.

Üzüntü: Performans beklentisinin karşılanamadığı durumlarda ortaya çıkan bir diğer duygulanımdır. Kendinden ve performansından şüphe duyulması, düşük performans beklentilerinin oluşması ve özgüvenin azalması halinde giderek artan bir motivasyon eksikliğine neden olabileceğinden performansı olumsuz etkileyen duygular arasında yer almaktadır.

Depresyon: Üzüntünün yoğunlaşması halinde hissedilen olumsuz duygulanım depresyona kadar gidebilmektedir. Sıklıkla, arka arkaya devam eden düşük performanslar, özellikle performans alanında yaşamının büyük bölümünü geçiren kişiler için sıklıkla depresyonla sonlanmaktadır. Genel isteksizlik ve çaresizllik yoğun hissedileceğinden özgüven yoksunluğu oluşacak ve kişiyi olumsuz bir döngü içine sokacak bir duygu durum halidir.

Yalnızlık: İnsanların kendilerini diğerlerinden uzaklaştırmak, ilişkilerden kaçınmak için pek çok nedeni olabilir. Ancak söz konusu performansçılar olduğunda, düşük performans yaşanan zamanlarda kişilerin kendilerini takımın bir parçası olarak hissedememe, yalnız ve uzak hissetme eğilimi artmaktadır. Yaşanan bu olumsuz duygu, özellikle takım çalışması içinde performans sergilenen durumlarda, performansın daha da düşmesine neden olabilmektedir.

Utanç: Kişinin performans sırasında küçük düştüğünü hissetmesi halinde ortaya çıkan bir duygulanımdır. Kişisel yaşam öyküsünde bu duyguyu besleyen diğer yaşantılar olması halinde, yaşanan duygunun olumsuz etkisi katlanarak artmakta ve performansçılar için başedilmesi zor bir hal alabilmektedir.

Tüm bu duygulanımlar, performans gelişimineengel teşkil etmekte ve performans psikolojisi alanında sık ele alınan problem başlıkları olma özelliği taşımaktadır. Sıklıkla olumsuz bir döngüye neden olan bu duygulanımların ne düzeyde ve ne sıklıkta yaşandığının fark edilmesi ve döngüleri kırmak için etkin müdehalelerde bulunulması gerekmektedir. Çünkü tek bir olay ardından yoğun olarak hissedilen bir duygu ardından, çaresizlik, yetersizlik, değersizlik gibi performans için önemli risk faktörleri olan temel inançların oluşumuna zemin hazırlayabilmektedir.

Yukarıdaki duyguları sık ve yoğun olarak yaşadıınızı düşünüyorsanız, çevrenizdeki bir uzmandan destek almanızda yarar var demektir. Olumsuz döngülerin performansınızı ele geçirmesine izin vermeyin.