Rahatlama Becerisi

Rahatlama becerisi, performans geliştirme süreci için temel gereksinimlerden biridir. Performans engeli olarak karşımıza çıkan pek çok sorunun temel nedeninin, performans sırasında (topluluk içinde konuşurken, şarkı söylerken, dans ederken, ameliyat yaparken, sahnedeyken ya da sahadayken) yaşanan kaygıdan, kas gerginliğinden, bedensel/zihinsel kontrolü kaybetmeden ortaya çıktığını biliyoruz. Belirli bir düzeyde beden kontrolü gerektiren tüm performans alanlarında, gerginlik ve yüksek uyarılmışlık düzeyi, gösterilen performansı aşağı çekmektedir.

Spor ve performans psikolojisi alanlarında en sık kullanılan teknik ve ilk odaklanılan beceri, rahatlama becerisidir. Performans alanında sık kullanılan rahatlama teknikleri aşağıdaki gibidir:
- Aşamalı Kas Gevşetme
- Otojenik Eğitim
- Benson’ın Rahatlama Tepkisi
- Beden Tarama
- Diyafram Solunum
- Meditasyon

Merkezi sinir sisteminin başlıca iki fonksiyonu vardır. Sempatik sistem, heyecansal faaliyetlerin oluştuğu, vücuda enerji veren biyokimyasal ve hormonal salınımların olduğu kısımdır. Panik ve stres anında aşırı etkinleşir. Merkezi sinir sisteminin diğer işlevi ise parasempatik sistemdir. Burada sempatik sistemin oluşturduğu heyecansal reaksiyonların tersi gerçekleşir. Burası vücudun rahatlama, gevşeme dönemine girmesi için gerekli olan bio-kimyasalların oluştuğu süreçtir. Yukarıdaki yöntemlerin tamamının tek bir hedefi vardır: kaygı, korku durumlarında devreye giren, terleme, hızlı kalp atımı, kas gerginliği vb. belirtileri ortaya çıkaran sempatik sinir sistemi aktivasyonunu düşürüp, parasempatik sinir sistemi aktivasyonunu arttırmaktır. Rahatlama, üretkenliği arttırır, odaklanmayı sağlar, ayrıca bedende denge sağladığından performans sırasında kas gerginliği nedeniyle oluşan sakatlanmaları da önleyebilir.

Birinci sınıf profesyonel sporcuların performanslarının doruk noktasında olduğu günlerin incelendiği bir araştırmada bulunan ortak özellikler şaşırtıcıdır: Sporcular “gününde olduklarında” kendilerinden emin, tamamen odaklanmış, bedensel ve zihinsel açıdan gevşemiş, basit bir iş yapıyormuşçasına hareket eden, otomatik hareketler sergileyen, kontrollü ve eğleniyor haldedirler. Tüm bu özelliklere, kaygılı bir beden ve zihinle erişmek neredeyse imkansızdır.

Gevşeme çalışmaları, imgeleme antrenmanlarının da çok önemli parçalarıdır. İmgeleme antrenmanının etkin olabilmesi için, kişi kendini bütünüyle gevşemiş hissetmeli, beyin ve kaslarını rahatlatmalı ve sakinleştirmelidir. Böylelikle dikkatini imgelerine yönelterek, çalışmaya aktif biçimde katılabilir.