Performans İçin İmgeleme

Zihin bedenin yöneticisidir. Beden zihinde olana uygun bir tepki verir. Zihinsel olarak beş duyu ile yaşanan bir olayla, gerçekte yaşanana verilen bedensel tepki bir farklılık göstermemektedir. Bu durumun en net örneği, kötü bir rüyanın ardından kişinin kan ter içinde, kalp atışları artmış bir şekilde uyanmasıdır. Beden zihindeki imgeye eşlik etmektedir. Bu nedenle zihinsel antrenmanın performans geliştirmede kullanımı, performansın etkin bir biçimde artmasını sağlamaktadır.

Yüksek performans dendiğinde, her türlü performans alanında (sporda, performans sanatlarında), öncelikle fiziksel sınırlar ve beceriler temel performans kriterleridir. Provalar, antrenmanlar boyunca, bu sınırın üst düzeye ulaşması hedeflenir. Ancak, kişinin performansını doruk noktaya çıkarmada, engel olabilecek psikolojik bariyerleri ortadan kaldırmak ve performansı üzerinde kontrol sahibi olmasını sağlamak, fiziksel ve teknik becerilerin yanı sıra psikolojik becerileri de kullanabilmek son derece önemlidir. İmgeleme antrenmaları yoluyla, sporcuların ve performans sanatçılarının performanslarını geliştirmesi mümkündür.

İmgeleme/zihinde canlandırma, tüm duyuları kullanarak bir deneyimi zihinde yaratmaktır. Yani i) dışsal uyaranlar olmadan zihinde bir imgenin yaratılması; b) en az bir, mümkünse tüm duyuları içeren bir imge olması gerekmektedir.

İmgeleme/zihinde canlandırma programlarının uygulandığı araştırmalarda, performansın imgeleme becerisinin gelişimi ile birlikte kısa bir süre içinde arttığı gözlenmiştir. Özellikle beceri edinme, yeni bir beceriyi öğrenme, uygulamaya geçirme sürecinde kullanıldığında, antrenmanların/provaların etkinliğini önemli bir düzeyde arttırmaktadır.

İmgeleme ile belirli bir anın, hareketin zihinsel provasının yapılması:
- Kişinin provadan/antrenmandan alabileceğinin en fazlasını almasını sağlar.
- İmgeleme, sporcuların/performans sanatçılarının performans sırasındaki kaygı düzeylerini dengelemenin yanı sıra, kendilerine güven duymalarını, uzun süre odaklanabilmelerini ve zihinsel açıdan daha dayanıklı olmalarını sağlar.
- Performansın gelişim hızını arttırır. Yeni becerileri edinmede hızlı gelişim sağlar. Fiziksel sınırların ötesinde de çalışmanın devam etmesine olanak sağlar.
- Süreç içindeki motivasyonun devamlılığını sağlar. Zihinde canlandırma performans sanatçılarına/sporculara sonunda ulaşmak istedikleri hedefe dair de bir bakış açısı kazandırır.
- Antrenman/prova yapamadığı sürelerde de gelişime devam etmesini sağlar. Sakatlıklar ile baş etme konusunda da sporcuya/performans sanatçısına yardımcı olur.
- Duyguların kontrol edilmesine ve rahatlamaya yardımcı olur. Fiziksel gerginlik en kaygı uyandıran durumlarda bile engellenebilir. İmgeleme, zihni rahatlatarak, bedene rahatlama komutunun verilmesine yardımcı olur.

İmgeleme çalışmalarının işe yarayabilmesi için, tüm diğer becerileri edinmede olduğu gibi, düzenli antrenman yapılması gerekir. Bu antrenmanlar, küçük bazı nesneleri beş duyuyla canlandırmadan başlayarak, daha uzun süreli anları sonrasında da yaşantıları imgelemeye çalışarak devam etmelidir.

Performansı geliştirmede etkin rol oynayacak olan imgelemenin duyusal (görsel, işitsel, dokunsal, duygusal) ve yapısal (canlılık, berraklık, kontrol edebilme, farklı sürelerde imgeleyebilme) özelliklerinin doğru biçimde, aşamalı olarak öğrenilmesi ve uygulanması gerekmektedir. İmgelerin içsel (kişinin kendi gözlerinden bakarak imgelemesi) ve dışsal (sanki bir aynadan ya da kameradan bakarak imgelemesi) perspektiflerden de canlandırılması önemlidir.